jak oszczędzać energię elektryczną w szkole

Jak Oszczędzać Energii w Szkole?

Czytelniku!
Prosimy pamiętać, że wszelkie informacje oraz informacje wprowadzone na naszej stronie nie zastąpią osobistej konsultacji ze specjalistą/lekarzem. Branie przykładu z treści zawartych na naszym blogu w praktyce zawsze powinno być konsultowane z profesjonalistą o odpowiednich kwalifikacjach. Redakcja i wydawcy tego portalu nie są w żaden sposób odpowiedzialni za wykorzystanie informacji publikowanych na stronie.

W dzisiejszych czasach, kiedy zrównoważone zarządzanie zasobami jest nie tylko pożądane, ale wręcz niezbędne, oszczędzanie energii w szkołach staje się coraz bardziej palącym tematem. Optymalizacja zużycia energii nie tylko pomaga w zmniejszeniu rachunków za prąd i gaz, ale także wpisuje się w dążenia do ochrony środowiska i edukacji o zrównoważonym rozwoju. W niniejszym artykule omówimy różne techniki i strategie, które można wdrożyć, aby zminimalizować zużycie energii w szkolnych budynkach.

1. Energooszczędne Oświetlenie
Jednym z najważniejszych aspektów oszczędzania energii w szkole jest efektywne oświetlenie. Wdrożenie oświetlenia LED, które jest znacznie bardziej energooszczędne niż tradycyjne żarówki, może znacząco obniżyć koszty energii elektrycznej. Ponadto, instalacja czujników ruchu i automatycznych wyłączników światła pozwala uniknąć przypadkowego pozostawienia oświetlenia włączonego w pustych pomieszczeniach.

2. Termomodernizacja
Termomodernizacja budynków szkolnych to kluczowy krok w oszczędzaniu energii. Izolacja termiczna, nowoczesne okna i drzwi oraz efektywna izolacja dachów mogą znacznie zmniejszyć utratę ciepła z budynku. Ponadto, inteligentne systemy zarządzania temperaturą pozwalają na precyzyjną kontrolę ogrzewania i klimatyzacji w zależności od potrzeb, co skutkuje ograniczeniem zużycia energii.

3. Energia Odnawialna
Korzystanie z odnawialnych źródeł energii, takich jak panele fotowoltaiczne lub kolektory słoneczne, może znacząco zmniejszyć zależność szkoły od tradycyjnych źródeł energii. Dzięki temu można produkować własną energię elektryczną, a nawet dostarczać ją do sieci, co generuje dodatkowe przychody dla szkoły.

4. Inteligentne Systemy Sterowania
Wdrożenie inteligentnych systemów zarządzania energią pozwala na bieżącą kontrolę i monitorowanie zużycia energii w całym budynku. Dzięki zaawansowanym technologiom można dostosować systemy HVAC (ogrzewanie, wentylacja, klimatyzacja) do rzeczywistych potrzeb, zapewniając komfort termiczny przy minimalnym zużyciu energii.

5. Edukacja i Świadomość
Nie można zapominać o edukacji i świadomości uczniów, nauczycieli i personelu administracyjnego. Organizowanie programów edukacyjnych i kampanii promujących oszczędzanie energii może zaowocować większą dbałością o zasoby oraz zainspirować do podejmowania działań na rzecz ochrony środowiska. Oszczędzanie energii w szkole to nie tylko sposób na obniżenie kosztów operacyjnych, ale także na działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju i ochrony środowiska. Poprzez wdrożenie energooszczędnych rozwiązań, termomodernizację budynków, wykorzystanie energii odnawialnej, inteligentne systemy sterowania oraz edukację, szkoły mogą odegrać istotną rolę w kształtowaniu przyszłości, w której energia jest wykorzystywana w sposób efektywny i przyjazny dla środowiska. Oszczędzanie energii w szkole to inwestycja w przyszłość i edukację młodego pokolenia, które będzie bardziej świadome i odpowiedzialne wobec środowiska naturalnego.

Dlaczego oszczędzanie energii w szkole jest ważne?

Oszczędzanie energii w szkole jest kluczowym elementem odpowiedzialnego zarządzania zasobami i ma znaczący wpływ na środowisko naturalne. W dzisiejszych czasach, kiedy zmiany klimatyczne i ochrona środowiska stają się coraz bardziej palącymi problemami, oszczędzanie energii w instytucjach edukacyjnych nabiera szczególnego znaczenia. W tym artykule przyjrzymy się dlaczego to takie ważne i jak można to osiągnąć.

1. Redukcja Emisji CO2:
Jednym z głównych powodów, dla których oszczędzanie energii w szkole jest kluczowe, jest redukcja emisji dwutlenku węgla (CO2) do atmosfery. Wielu szkół jest zasilanych głównie energią elektryczną pochodzącą z elektrowni opartych na paliwach kopalnych, co przyczynia się do emisji gazów cieplarnianych. Oszczędzanie energii oznacza mniejsze zużycie energii elektrycznej, co z kolei prowadzi do niższych emisji CO2, pomagając w walce ze zmianami klimatycznymi.

2. Oszczędności Finansowe:
Oszczędzanie energii w szkole przekłada się również na oszczędności finansowe. Instytucje edukacyjne często muszą zmagać się z ograniczonym budżetem, a koszty energii elektrycznej mogą stanowić znaczący udział w wydatkach. Dlatego każda oszczędność energii przyczynia się do zmniejszenia rachunków za prąd i pozwala na alokację środków na inne potrzeby edukacyjne.

3. Edukacja i Wzorcowa Postawa:
Szkoly, jako miejsca edukacji, odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu postaw i nawyków uczniów. Oszczędzanie energii może stać się częścią programu edukacyjnego, dzięki czemu uczniowie mogą dowiedzieć się o znaczeniu ochrony środowiska i efektywnego zarządzania energią. To z kolei może przekształcić się w proekologiczne nawyki i postawy w dorosłym życiu.

4. Długoterminowe Korzyści:
Oszczędzanie energii w szkole przynosi długoterminowe korzyści. Inwestycje w bardziej efektywne systemy oświetlenia, izolację budynków czy bardziej zaawansowane technologie ogrzewania i chłodzenia mogą początkowo wiązać się z pewnymi kosztami, ale w perspektywie czasu przyniosą znaczne oszczędności. To może również zwiększyć wartość budynków szkolnych i uczynić je bardziej atrakcyjnymi dla społeczności lokalnych.

5. Przykład dla Społeczności:
Szkoly są często centralnymi punktami społeczności, które przyciągają uwagę rodziców, uczniów i lokalnych mieszkańców. Oszczędzanie energii w szkole może stanowić inspirację dla innych instytucji oraz jednostek mieszkalnych, zachęcając je do podjęcia podobnych działań. To również buduje pozytywny wizerunek szkoły jako miejsca odpowiedzialnego i zaangażowanego w kwestie środowiskowe.
Oszczędzanie energii w szkole jest nie tylko ważne, ale także zrównoważone zarówno z ekologicznego, jak i ekonomicznego punktu widzenia. Redukcja emisji CO2, oszczędności finansowe, edukacja, długoterminowe korzyści i przykład dla społeczności są kluczowymi argumentami przemawiającymi za koniecznością skoncentrowania się na efektywnym zarządzaniu energią w instytucjach edukacyjnych. Dlatego warto inwestować czas i wysiłek w rozwijanie strategii oszczędzania energii w szkole, aby przyczynić się do lepszego środowiska i lepszej przyszłości.

jak oszczędzać energię w szkole

Jakie są proste sposoby na zmniejszenie zużycia energii w salach lekcyjnych?

W dobie rosnącej świadomości ekologicznej oraz konieczności oszczędzania zasobów energetycznych, istnieje pilna potrzeba dostosowania naszych codziennych nawyków do bardziej zrównoważonych standardów. Szkoły, jako miejsca, w których młode pokolenia uczą się nie tylko wiedzy, lecz także odpowiedzialności społecznej i ekologicznej, mogą odegrać kluczową rolę w promowaniu oszczędności energii. W tym kontekście, koncentrując się na salach lekcyjnych, istnieje wiele prostych sposobów na zmniejszenie zużycia energii, które nie tylko przyczynią się do obniżenia rachunków za prąd, ale również zwiększą świadomość ekologiczną uczniów i personelu szkolnego.

1. Wykorzystanie Oświetlenia LED
Jednym z najskuteczniejszych kroków jest zastąpienie tradycyjnych żarówek o wysokim zużyciu energii oświetleniem LED. Żarówki LED są znacznie bardziej energooszczędne i trwałe. Dodatkowo, można wyposażyć pomieszczenia w czujniki ruchu, które automatycznie wyłączają światło w pustych salach, zapobiegając marnowaniu energii.

2. Ustalanie Optymalnych Temperatur
Skomputeryzowane systemy zarządzania budynkiem pozwalają na dokładne kontrolowanie temperatury w salach lekcyjnych. Ustalanie optymalnych ustawień termicznych, tak aby unikać nadmiernego zużycia energii na ogrzewanie lub chłodzenie, może przynieść znaczne oszczędności.

3. Izolacja Termiczna
Inwestycja w izolację termiczną ścian i okien może być długoterminowym rozwiązaniem. Poprawiając izolację, można zminimalizować straty cieplne, co przekłada się na mniejsze zapotrzebowanie na energię do utrzymania właściwej temperatury wewnątrz sal lekcyjnych.

4. Edukacja i Świadomość
Wprowadzenie programów edukacyjnych dotyczących oszczędzania energii w szkole może wpłynąć na zmianę nawyków uczniów i personelu. Poprzez przekazywanie wiedzy na temat korzyści wynikających z oszczędzania energii, można stworzyć środowisko, w którym wszyscy są zaangażowani w ten proces.

5. Energooszczędne Urządzenia
Zastosowanie energooszczędnych urządzeń elektronicznych, takich jak monitory, projektory, i komputery, może znacząco obniżyć zużycie energii elektrycznej w salach lekcyjnych. Szkoły mogą również rozważyć inwestycję w urządzenia z certyfikatami efektywności energetycznej, takie jak ENERGY STAR.

6. Systemy Sterowania Oświetleniem i Klimatyzacją
Zastosowanie zaawansowanych systemów sterowania oświetleniem i klimatyzacją pozwala na dostosowanie tych parametrów do aktualnych potrzeb. Automatyczne wyłączanie oświetlenia i dostosowywanie temperatury w zależności od obecności osób w sali może znacząco przyczynić się do oszczędności energii. Zmniejszenie zużycia energii w szkolnych salach lekcyjnych to nie tylko kwestia finansowa, ale także moralna i ekologiczna. Proste kroki, takie jak stosowanie oświetlenia LED, optymalizacja temperatury, izolacja termiczna, edukacja oraz wykorzystanie energooszczędnych urządzeń, mogą znacząco przyczynić się do oszczędności energii i propagowania odpowiedzialności ekologicznej wśród uczniów i personelu szkolnego. Ostatecznie, to małe działania prowadzą do wielkich zmian, zarówno dla budżetu szkoły, jak i dla naszej planety.

jak oszczędzać energię elektryczną w szkole

Czy można zaoszczędzić energię w szkole przy użyciu energii odnawialnej?

Energia odnawialna stanowi kluczowy element dzisiejszych działań mających na celu zrównoważony rozwój oraz redukcję emisji gazów cieplarnianych. W kontekście edukacji, szkoły mają znaczący wpływ na kształtowanie świadomości ekologicznej młodych ludzi i mogą odegrać istotną rolę w promocji wykorzystania energii odnawialnej. W niniejszym artykule omówimy, czy i w jaki sposób można zaoszczędzić energię w szkole, wykorzystując zrównoważone źródła energii.

Wykorzystanie energii słonecznej
Jednym z najbardziej popularnych źródeł energii odnawialnej jest energia słoneczna. Panele fotowoltaiczne mogą być instalowane na dachach budynków szkolnych, co pozwala na przekształcanie promieniowania słonecznego na elektryczność. Ta elektryczność może być wykorzystywana do zasilania oświetlenia, komputerów, czy też innych urządzeń elektrycznych w szkole. Dzięki temu można obniżyć zapotrzebowanie na konwencjonalną energię z sieci elektroenergetycznej, co przekłada się na obniżenie kosztów oraz emisji CO2.

Wiatraki na terenie szkolnym
Wiatr jest kolejnym źródłem energii odnawialnej, które można wykorzystać w szkole. Instalacja wiatraków na terenie szkolnym umożliwia produkcję energii elektrycznej poprzez obracające się łopaty wiatraków. Ta energia może być używana na potrzeby szkoły oraz dostarczana do sieci elektroenergetycznej, co pozwala na generowanie dodatkowych dochodów dla placówki edukacyjnej.

Zalety energii odnawialnej w edukacji
Korzystanie z energii odnawialnej w szkole ma liczne zalety. Po pierwsze, pozwala na obniżenie kosztów operacyjnych placówki edukacyjnej, co może przekładać się na zwiększenie dostępności środków na inne cele edukacyjne. Po drugie, szkoła staje się przykładem dla uczniów i społeczności lokalnej w zakresie dbałości o środowisko i odpowiedzialności ekologicznej. To również doskonała okazja do edukacji z zakresu energii odnawialnej i technologii z nią związanych.

Wyzwania związane z wykorzystaniem energii odnawialnej w szkole
Należy jednak pamiętać, że wprowadzenie energii odnawialnej do szkoły może wiązać się z pewnymi wyzwaniami. Konieczna jest inwestycja początkowa na zakup i instalację odpowiednich urządzeń, co może być kosztowne. Ponadto, konserwacja i utrzymanie instalacji wymaga specjalistycznej wiedzy i zarządzania, co może stanowić dodatkowe wyzwanie dla personelu szkolnego. Energia odnawialna stanowi obiecujący sposób na oszczędzanie energii w szkole i jednoczesne promowanie zrównoważonego stylu życia oraz edukacji ekologicznej. Wykorzystanie energii słonecznej i wiatrowej może przynieść liczne korzyści, ale wymaga także odpowiedniej inwestycji i zarządzania. Jednakże, długoterminowe korzyści w postaci oszczędności finansowych oraz ochrony środowiska sprawiają, że energia odnawialna jest atrakcyjną opcją dla szkół dążących do zrównoważonego rozwoju i edukacji przyszłych pokoleń.

jak oszczędzać energię elektryczną plakat

Jak zaangażować uczniów i nauczycieli w oszczędzanie energii?

Optymalizacja i zaangażowanie uczniów oraz nauczycieli w oszczędzanie energii w szkole stanowi kluczowy krok w kierunku bardziej zrównoważonego i ekologicznego środowiska edukacyjnego. W dzisiejszym świecie, w którym zmiany klimatyczne i rosnące zapotrzebowanie na energię stawiają przed nami coraz większe wyzwania, niezwykle istotne jest kształtowanie świadomości ekologicznej już od najmłodszych lat. Poniżej przedstawiamy strategie i pomysły na to, jak zaangażować uczniów i nauczycieli w oszczędzanie energii.

  1. Wsparcie edukacyjne:
    Rozpocznijmy od fundamentów – edukacji. Organizuj lekcje i prelekcje, które poświęcone są zrównoważonemu wykorzystywaniu energii. Wyjaśnijmy uczniom i nauczycielom, jak energia jest wytwarzana, jej znaczenie i wpływ na środowisko. Użyjmy technicznych terminów, takich jak „źródła odnawialne”, „efektywność energetyczna” czy „emisje dwutlenku węgla” w celu dostarczenia wiedzy na temat energetyki.
  2. Monitoring zużycia energii:
    Zainstalujmy system monitoringu zużycia energii w budynku szkolnym. Dajmy uczniom i nauczycielom dostęp do danych na temat zużycia energii elektrycznej, cieplnej i wody. Wprowadźmy konkursy, w których klasy lub grupy uczniów rywalizują ze sobą o zmniejszenie zużycia energii.
  3. Technologiczne wsparcie:
    Zachęćmy uczniów i nauczycieli do korzystania z technologii, które pomogą w oszczędzaniu energii, takich jak inteligentne termostaty, żarówki LED czy czujniki ruchu. Wyjaśnijmy, jak te rozwiązania techniczne działają i dlaczego są korzystne dla środowiska.
  4. Projekty badawcze:
    Zachęćmy uczniów do prowadzenia projektów badawczych związanych z efektywnością energetyczną. Dajmy im dostęp do narzędzi pomiarowych i zachęćmy do przeprowadzenia eksperymentów. To doskonały sposób na zainteresowanie nauką i inżynierią.
  5. Praktyczne działania:
    Organizujmy dni ekologiczne, podczas których uczniowie i nauczyciele angażują się w działania praktyczne, takie jak izolacja okien, uszczelnianie drzwi, czy wymiana starych urządzeń na bardziej energooszczędne modele. Podejmowanie konkretnych działań może być bardzo motywujące.
  6. Współpraca z lokalnymi firmami:
    Nawiążmy współpracę z lokalnymi firmami, które specjalizują się w technologiach oszczędzania energii. Możemy zorganizować warsztaty, prezentacje i wizyty studyjne, aby uczniowie mogli poznać nowoczesne rozwiązania i technologie.
  7. Kreatywne projekty artystyczne:
    Zachęćmy uczniów do tworzenia projektów artystycznych, które promują oszczędzanie energii. To może być np. konkurs na plakat, film edukacyjny, czy teatrzyk ekologiczny. Takie działania angażują uczniów i pozwalają im wyrazić swoje przekonania.
  8. Koordynacja z rodzicami:
    Zaangażujmy rodziców uczniów w inicjatywy związane z oszczędzaniem energii. Możemy zorganizować spotkania rodziców, na których omówimy wspólne cele i działania mające na celu poprawę efektywności energetycznej szkoły.

Wprowadzając te strategie i pomysły, można skutecznie zaangażować uczniów i nauczycieli w oszczędzanie energii w szkole. Kluczem do sukcesu jest dostarczenie wiedzy technicznej i praktycznych narzędzi, które pozwolą nauczycielom i uczniom na aktywny udział w procesie oszczędzania energii. Oszczędzając energię w szkole, uczymy młodych ludzi odpowiedzialności i dbałości o środowisko, co ma długoterminowe korzyści dla naszej planety.

oszczędzanie energii w szkole

Jakie są efektywniejsze oświetlenie i systemy klimatyzacji w kontekście oszczędzania energii w szkole?

Oświetlenie i systemy klimatyzacji odgrywają kluczową rolę w kontekście oszczędzania energii w szkolnych budynkach. Wdrożenie efektywnych rozwiązań technicznych może znacząco przyczynić się do redukcji zużycia energii elektrycznej i cieplnej, co ma z kolei pozytywny wpływ na budżet szkoły oraz na środowisko naturalne.

Efektywne oświetlenie
Jednym z kluczowych elementów wpływających na efektywność energetyczną jest oświetlenie. W szkołach często stosuje się tradycyjne źródła światła, takie jak żarówki żarowe lub świetlówki fluorescencyjne. Jednakże, aby zminimalizować zużycie energii, warto rozważyć zastosowanie oświetlenia LED. Technologia LED jest znacznie bardziej efektywna, ponieważ generuje mniej ciepła, a większość dostarczonej energii zamienia w światło. Ponadto, diody LED mają dłuższą żywotność, co zmniejsza koszty związane z konserwacją i wymianą źródeł światła. Istotnym aspektem jest również zastosowanie systemów automatycznego sterowania oświetleniem. Czujniki ruchu i światła pozwalają na dostosowanie intensywności oświetlenia do aktualnych warunków, co minimalizuje zużycie energii w pomieszczeniach, gdzie nie ma obecnych użytkowników.

Systemy klimatyzacji
W kontekście systemów klimatyzacji istnieje wiele innowacyjnych rozwiązań, które przyczyniają się do oszczędzania energii. Jednym z najważniejszych jest zastosowanie systemów VRV (Variable Refrigerant Volume) lub VRF (Variable Refrigerant Flow). Te zaawansowane systemy umożliwiają precyzyjną kontrolę temperatury w pomieszczeniach, a także pozwalają na indywidualne sterowanie klimatyzacją w różnych częściach budynku. Ponadto, systemy klimatyzacji mogą być zintegrowane z systemami zarządzania budynkiem (BMS – Building Management System). Dzięki temu można zoptymalizować pracę klimatyzacji na podstawie danych dotyczących temperatury zewnętrznej, wilgotności, a nawet obecności uczniów w pomieszczeniach. To pozwala na uniknięcie niepotrzebnego chłodzenia lub ogrzewania, co znacząco przekłada się na oszczędność energii. Warto również zainwestować w odpowiednie izolacje termiczne, okna o niskim współczynniku przenikania ciepła oraz roślinne ekrany przeciwsłoneczne. Te rozwiązania pozwalają na utrzymanie stabilnej temperatury wewnętrznej i redukcję zużycia energii potrzebnej do klimatyzacji. Efektywne oświetlenie oparte na technologii LED i systemy klimatyzacji wyposażone w zaawansowane sterowanie są kluczowymi elementami oszczędzania energii w szkole. Inwestycje w te technologie nie tylko przyczyniają się do zmniejszenia rachunków za energię, ale także wpisują się w długoterminową strategię ekologiczną placówki edukacyjnej. Dzięki nim można zminimalizować negatywny wpływ szkoły na środowisko naturalne i przygotować uczniów do dbania o zrównoważoną przyszłość.

plakat jak oszczędzać energię

Jakie korzyści finansowe i ekologiczne wynikają z oszczędzania energii w placówkach edukacyjnych?

Oszczędzanie energii w placówkach edukacyjnych to nie tylko odpowiedzialne podejście do środowiska, ale także korzyści finansowe, które można osiągnąć poprzez zastosowanie nowoczesnych rozwiązań technologicznych i zmiany w zachowaniach. Warto zrozumieć, jakie konkretne korzyści finansowe i ekologiczne wynikają z efektywnego zarządzania energią w szkołach i uczelniach.

1. Redukcja kosztów energii
Jednym z głównych beneficjentów oszczędzania energii w placówkach edukacyjnych są oczywiście finanse. Wdrożenie strategii oszczędzania energii może znacząco obniżyć rachunki za prąd, gaz i inne źródła energii. Dzięki monitorowaniu i kontrolowaniu zużycia energii oraz zastosowaniu efektywnych rozwiązań technicznych, szkoły mogą znacząco obniżyć swoje koszty operacyjne.

2. Wydłużenie żywotności urządzeń
Oszczędzanie energii może również przyczynić się do wydłużenia żywotności urządzeń i infrastruktury technicznej w placówkach edukacyjnych. Mniejsze obciążenie elektryczne i termiczne na sprzęt, takie jak klimatyzatory, oświetlenie, czy piece, przekłada się na mniejszą eksploatację i mniej koniecznych napraw. To oznacza, że szkoły mogą zaoszczędzić znaczne środki, które w innym przypadku musiałoby być przeznaczone na wymianę lub naprawę sprzętu.

3. Zyski z programów wsparcia i dotacji
W niektórych przypadkach placówki edukacyjne mogą ubiegać się o wsparcie finansowe lub dotacje związaną z efektywnością energetyczną. Rządowe agencje, samorządy lokalne i organizacje non-profit często oferują programy zachęcające do inwestycji w bardziej efektywne rozwiązania energetyczne. Wykorzystanie takich programów może przyczynić się do dodatkowych oszczędności finansowych.

4. Poprawa wizerunku i przyciąganie uczniów
Placówki edukacyjne, które podejmują wysiłki w dziedzinie oszczędzania energii, mogą poprawić swój wizerunek i przyciągnąć uwagę potencjalnych uczniów oraz rodziców. Kiedy społeczność lokalna widzi, że szkoła troszczy się o środowisko i dąży do oszczędzania energii, może to wpłynąć na postrzeganie placówki jako miejsca odpowiedzialnego i nowoczesnego.

5. Wpływ na środowisko naturalne
Oszczędzanie energii w placówkach edukacyjnych ma również ogromny wpływ na środowisko naturalne. Redukcja zużycia energii przekłada się bezpośrednio na mniejszą emisję gazów cieplarnianych i mniejsze zużycie surowców naturalnych, co przyczynia się do ochrony przyrody i zmniejszenia wpływu zmian klimatycznych. Dla młodszych pokoleń edukacja na temat ochrony środowiska może być niezwykle wartościowa, oszczędzanie energii w placówkach edukacyjnych przynosi zarówno korzyści finansowe, jak i ekologiczne. Dzięki zastosowaniu zaawansowanych technologii, programów efektywności energetycznej i zmian w zachowaniach, szkoły mogą zyskać poprzez obniżenie kosztów operacyjnych, poprawę wizerunku i przyczynienie się do ochrony środowiska naturalnego. To inwestycja w przyszłość, która ma pozytywny wpływ zarówno na budżet placówki, jak i na planetę.

Subscribe
Powiadom o
guest

0 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments